1 / Gaziemir – İzmir Yolunda Bir Roma Kitabesi...

1 / Gaziemir – İzmir Yolunda

Bir Roma Kitabesi...

Gaziemir–İzmir Yolunda

Bir Roma Kitabesi

Bulunuyor…

7.000 yıllık

İzmir tarihi içinde,

M.Ö 600 yılından

itibaren Seydiköy

ismine aşağıda

okuyacağınız

kayıtlarda rastlıyoruz. Seydiköy’ün bizlerce

bilinen tarihi Beylikler dönemi Anadolu tarihinde

İzmir’i ilk Türkler tarafından alan Emir Caka Bey

ile başlamaktadır. Seyyid Mükremüddün

soyundan Seydi Baba dan gelen ismiyle,

Aydınoğlu Beylerinden Gazi Umur Beyin

kurduğu bir vakıf köyü olarak da anılmaktadır.

Prof.Dr. Ersin Doğer, Seydiköy-Akçakaya Kalesi

ve yerleşiminin M.Ö 400 yıllarından itibaren

varlığından bahseder. Iconomus, F.Slaars

”İzmir Üzerine Tetkikat” adlı kitabında

yine Akçakaya’daki yerleşimi anlatır.

Seydiköy tarihini okumadan önce İzmir

tarihine kısaca bir göz atmak istiyoruz.



Gaziemir – İzmir Yolunda Bir Roma

Kitabesi Bulunuyor…

Nikoy Kapapa’nın TO EEBNTIKIOI adlı

kitabında Evangelos Çiliadi’nin Seydiköy -

İzmir yolunda bulduğu 1.76 x 0.58 cm.

boyutlarındaki kitabede Sezar,

Vespasianus isimleri ve M.Ö 75

tarihleri geçmektedir. Yine bu

kitabe’ den anlaşılacağı gibi,

”Yönetim ve Belediye Başkanlığı dönemi

ST, İMPARATOR İG yazıları bulunan

Roma Çağına ait bilgiler vardır. Bu Yunan

kaynaklarından öğrendiğimiz kadarıyla, G.

Earinon adlı kişi Gülnar Camii (Çift

Çeşme yanında olmalıdır) yakınındaki

mezarlıkta bulduğu başka bir yapıtta da

Sezar ve Vespasianus isimlerinin okunduğu

bir kitabe daha bulmuşlardır. İzmir’i Efes’e

bağlıyan yol şimdiki yolun yakınlarından

geçmekte imiş. Yazar Amaltia, 14 / 27

1908 yılında Seydiköy de açık bir alanda

yapılan kazıda eski kalıntı ve yapıtlar

bulunduğundan bahseder. Bu kitabelerden

Roma Çağında Seydiköy de yerleşim

olduğu kanısına varıyoruz. Seydiköy ile ilgili

bu bilgilerden sonra İzmir tarihini kısaca

incelemek istiyoruz.

İzmir adı nereden geliyor?

Kitabımızın birinci baskısında İzmir tarihini M.Ö 3.bin yıllarına yani günümüzden 5. bin yıl öncesine tarihlemiştik. 2005 yılında yapılan arkeolojik araştırmalarda Urla - Klazomenia Prof.Dr. Hayal Erkanal (1) ve İzmir Yeşilova höyüğünde Ege Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Yrd. Doç. Dr. Zafer Derin başkanlığında yapılan kazılarda M.Ö 5.bin yıl öncesine ait buluntulara rastlanmıştır (2). Bu da İzmir tarihinin 7 bin yıl öncesine tarihlenmesine sebep olmuştur. İzmir tarihini incelerken yine günümüzden 5 bin yıl önce Bayraklı-Tepekule nin varlığının da biliyoruz. (3) İlk yerleşenlerin Luvi ve Leleg dediğimiz kavimler olduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır. Daha sonra yöreye Doğu Karadeniz Bölgesinden gelen Amazonlar yerleşir. Amazonlar tarihte erkek kölelerden çocuk sahibi olduktan sonra onları adak olarak sunan tek göğüslü kadın savaşçılar olarak anılır. Amazonların hâkimiyeti Elektdi kavminin saldırıları sonunda yıkılır. (4) Son Amazon kraliçesi Smyrna, Elektdi Kralı These ile evlenir. İzmir ismi o günden beri bazı değişikliklere uğrayarak kraliçe Smyrna dan gelmektedir.

Efsanelere göre İzmir kentinin ismi Smyrna adındaki bu Amazon kraliçesinden gelmektedir. Smyrna, Smyrne, Zmirni, Zmirna, İsmire, Lesmir, Esmire, Yezmir, Somornia… olarak isimlendirilmiştir. Eski Yunanlılarca Samornia olarak söylenen bu isim aslında Yunanca değildir. Prof.Dr. Ekrem Akurgal, Smyrna isminin Anadolu kökenli olduğunu iddia eder. M.Ö II. bin yıllarında Kültepe-Kayseri yazılı tabletleri arasında Tismurna adının geçtiğini tespit eder. “Bu isim bir yerleşim adıdır. (5)Tismurna ismindeki ‘Ti’ bir ön ektir. Böylece Smurna yer adının M.Ö XVIII. yüzyıldan bu yana kullanılan bir yerleşim ismidir.” diye yazmaktadır. Zaman içinde Fransızlar tarafından Smyrne, Yunanca da Smyrni, İtalyanca da Smirne şeklinde kullanılmıştır. Prof.Dr. Tuncer Baykara ise “İzmir şekli Türklerin genel söyleyişidir. Türkler başlangıçtan beri, bu şehri İzmir olarak adlandırmışlardır.” demektedir (6). İzmirli büyük Şair Homeros'un “Gök kubbenin altındaki en güzel şehir”, Büyük İskender’in hocası Aristo’nun İskender’e “Görmezsen eksik kalırsın” dediği şehir İzmir’dir. Yine Roma İmparatorları Gordianus ve Gallienus’un bastırdıkları paralara “Küçük Asya’nın başşehri” unvanlarını verdikleri şehir de, İzmir’dir.



İzmir’e Kimler Egemen Oldu?

İzmir civarında Karabel (Torbalı - Kemalpaşa arasında) ve Manisa Spil dağındaki Kybele kabartması bu bölgedeki Luvi hâkimiyetinin göstergesidir. (7) Bazı arkeologlar Luviler ile Hititleri akraba bir kavim olarak görürler. Bayraklı kazılarında da Hitit çanak çömleğine benzer seramikler bulunmuştur. Hititlerin Anadolu da hâkimiyetlerini kaybedip M.Ö 1200 yıllarında tarih sahnesinden silinmesiyle, İzmir M.Ö 650 yılına kadar Frigya krallığının hâkimiyetine girer. (8) Tabii ki bu yıllar Ege nin Trakya ve Yunanistan’dan büyük göçler aldığı yıllar olacaktır.

Frigler Ankara yakınlarında Polatlı - Eskişehir-Kütahya civarında hüküm sürmüşlerdir. Frigya krallığının merkezi olan Gordion yakınlarında kral mezarları (Tümülüs - yığma mezar) günümüze kalan nadide eserlerdir (9). Bu mezar şekli Tümülüs daha sonraları Helenistik ve Roma çağlarında da devam edecektir. Tarihte ‘Eşek kulaklı Midas’ olarak bilinen Frigya kralı dokunduğu her şeyi altın yapması ile ünlüdür. Frigya kralı Midas’ı, kuzeyden gelen Kimmerlerin akınlarıyla Gordion un düşmesi sonucu öküz kanı içerek hayatına son veren onurlu bir kral olarak biliyoruz.

Friglerden sonra İzmir ve çevresi M.Ö 600 yıllarında Lidyalıların saldırılarına uğrar. Lidya kralı Alyattes İzmir'i çok kanlı bir şekilde ele geçirir ve şehir çok tahrip olur. Bu katliamdan sonra İzmirliler kent dışına kaçmaya başlarlar. Bornova, Buca, Seydiköy ve Pınarbaşı’nın bu tarihlerde kurulduğunu tarihi kayıtlardan öğreniyoruz (10). Prof.Dr. Ersin Doğer Akçakaya (Serbest Bölgenin Batısında) da İzmir in doğu yakasından gelen akıncıların önünü kesmek için burada M.Ö 400 yıllarında bir kale ve yerleşimin bulunduğundan bahseder (11).

Lidya istilasından sonra bölge Pers (İran) saldırılarına maruz kalır. İlk paranın basıldığı yer olan Lidya krallığının merkezi Sardes (Salihli yakınlarında, dünyada ilk Musevi sinagoglarından birinin olması ile ünlüdür ) zenginliği ile ilgi odağı olmuş, diğer devletlerin iştahını kabartmıştır. Lidyalıların Preslerle yaptığı savaşlar uzun yıllar sürmüştür. M.Ö 585 yılının 28 Mayıs günü meydana gelen güneş tutulması, savaşan iki taraf için tanrıların barış çağrısı olarak algılanır ve savaşa son verilir (12) .

Persler İzmir de M.Ö 546- 334 yılları arasında hüküm sürerler. Halka zalimce eziyet ederler. Perslere karşı büyük bir sefer başlatan Makedonyalı Büyük İskender ilerde anlatacağımız nedenlerden dolayı İzmir kentini Bayraklı’dan Kadifekale çevresine taşıyacaktır (13).

(Fotoğraf: Büyük İskender'in bir heykeli)



Sonraki bölüm: Yunanlıları 'İzmir Yunandır' iddiası doğru mu?



Tüm bölümler
Create a Free Slideshow GAZİEMİR GAZİEMİR


Copyright © 2008 gaziemirtarihi | Tüm Hakları saklıdır.| gaziemirtarihi@gmail.com

Portalımızda yayınlanan fotoğraflar Ercan ÇOKBANKİR'in arşivindendir.
Kaynak gösterilerek ve portalımızın ilgili sayfasına link verilerek yayınlanabilir.
Designed by E. Ç.