19. Bölüm: Gaziemir Tarihinin kilometre taşları...

19. Bölüm: Gaziemir Tarihinin kilometre taşları...

Seydiköy nasıl Gaziemir oldu?



Gaziemir’in Tümülüsleri talan ediliyor
Gaziemir tarihindeki kilometre taşlarını bir kez daha anımsayalım.

Lidyalı Alyattes M.Ö 6 yüzyılın başlarında İzmir’i zapt eder. Alyattes şehri yakıp yıkar. Bu şiddetten korkan İzmirliler Buca, Bornova, Seydiköy ve Pınarbaşı yörelerine kaçarak buralara yerleşirler. İzmir’in güneydoğusundaki Akçakaya’ya da (bugünkü Serbest Bölge’nin batısına) yerleşenler olur. (65) Bu yerleşimin o yıllardaki ismine ulaşamıyoruz.

Bu yerleşimde, Helenistik ve Roma dönemlerinde varlıklarını sürdürmüşlerdir. Akçakaya’nın biraz altında Serbest Bölgenin içindeki Tümülüs’te ve Akçakaya’da bu dönemlere ait buluntular vardır. (66) Akçakaya’da kale duvarlarına, su sarnıçlarına ev temellerine rastlanır. Serbest Bölgedeki Tümülüs 1985 yılında defineciler tarafından talan edilir. İzmir Arkeoloji Müzesi Asistanları bu Tümülüsü Helenistik Çağa tarihlemişlerdir. Yine Gaziemir’in Killik ve eski mezarlığının biraz üstünde kalan, halk arasında Tümbe olarak adlandırılan Tümülüs de defineci Abezan Şevki tarafından kazılmıştır.

Levantenler neden Sevdiköy diyordu?

Eski Gaziemir’in İzmir’in güneyinde ormanlık bir dağın yamacında bağ ve bahçelerle kaplı çok güzel, sevilen bir yerleşim olduğunu, bundan dolayı da “Aşk Köyü” Sevdiköy adı verildiğini burada yaşamış Levanten ve Rumların anılarından öğreniyoruz. (67)

Roma döneminde Vezirağa’da yapılan su kemerlerine su, Buca üzerinden Seydiköy ve Develiköy’den gelmektedir. İzmir’in içme suyu Buca’daki kaynaklardan karşılanamadığı yıllarda Develiköy’den de gelirmiş. O günün olanaklarıyla bunu gerçekleştiren insanlar, Kadifekale’nin kotunu 120, Gaziemir’in 125, Develiköy’ün 135 m. olduğunu hesap ederek bu suyu İzmir’e kadar getirmişlerdir. (68) Büz ve su kemerlerinin izlerine Yobaz Deresi (Melitos’un kollarından biri) civarında temel kazıları sırasında rastlıyoruz.

Seydiköy, Beylikler Dönemi (Osmanlı öncesi) ile birlikte Anadolu’dan gelen Türk göçleri sonucu Türklerin de yerleşim yeri olmuştur. Seydi Mükremüddün (69) dergâhından Seydi Baba’nın (o zamanlar Peygamber soyundan gelenlere Seyyid adı verilirdi) mezarı buradadır. Seydi Baba Seydiköy’e yerleşip uzun bir müddet yaşadıktan sonra burada toprağa verilmiştir.

Gaziemir’in eski adı…

Yunanlı yazar Nikov Kapapa’nın To EEBNTİKIOI (1964) adlı kitabında yerleşimin ismini Sedikui, Sevdköi, Sewdi - Keui, Sedi - Keui, Sediccuil, Sedeauei, Cedicueil, Sedikueu, Sevedikeui, Sediköe ve Seydiköy olarak kayıtlarda geçmektedir. Corneille Le Brun 1678 yılında burada Türklere ait bir Cami bulunduğundan bahsetmektedir. (70) Türk kayıtlarında ise Seydiköy olan ismi Türklerin yerleşimi ve Seydi Mükremüddün dergâhından dolayı Seydiköy olarak yer alır. Emir Çaka Bey’in İzmir’i almasıyla başlayan İzmir’deki Türk yerleşimi Aydınoğulları döneminde daha da fazlalaşmıştır. (71) Seydi Mükremüddün dergâhı taifesinin Seydiköy’e yerleşimiyle buraya Türk göçü artmaya başlamıştır. O dönemde Seydiköy, Aydınoğlu Gazi Umur Bey’in Vakfına bağlanmıştır. Bu Osmanlı dönemi sonlarına kadar devam edecektir.

Kayıtlara şöyle geçmiştir: Şeyh Mükremüddün zaviyesi Aydınoğulları zamanında kalan eserlerden biri ve geliri en fazla olan Umur Bey’in Şeyh Mükremüddün b. Şeyh Mükremün için yaptırılan zaviyedir. Zaviyenin yaşatılması (mirası) evlattan evlada geçecektir. Nitekim miras Kanuni devri kayıtlarında 920 berat verilen Seyyid Mükremün evladından Seyyid Yusuf’un elindedir. O zaviyenin giderlerini karşılamak üzere Seydiköy’ün geliri vakf edilmiştir. (72)

GAZİEMİR GAZİEMİR


Copyright © 2008 gaziemirtarihi | Tüm Hakları saklıdır.| gaziemirtarihi@gmail.com

Portalımızda yayınlanan fotoğraflar Ercan ÇOKBANKİR'in arşivindendir.
Kaynak gösterilerek ve portalımızın ilgili sayfasına link verilerek yayınlanabilir.
Designed by E. Ç.